تورم افسار گسیخته یکی از پدیده‌های ناخوشایند و آزاردهنده‌ای است که از سال‌های گذشته مردم ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در واقع تورم مهمان ناخوانده و سمجی است که برای سال‌های طولانی بر سفره ایرانیان نشسته و ظاهرا به این زودی‌ها قصد رفتن ندارد. در بررسی‌های مختلف و فراوانی که پیرامون تاثیرات تورم صورت می‌گیرد همواره به این پدیده شوم از دیدگاه اقتصادی نگریسته می‌شود که البته اصلی‌ترین جولانگاه تورم همین زمینه است.

اما واقعیت این است که تورم نه تنها بر اقتصاد ممکلت تاثیر می‌گذارد و پایه‌های آن را روز به روز ضعیفتر می‌کند، بلکه در بسیاری از موارد و شاید بهتر است بگوییم در همه وجوه زندگی مردم تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم دارد.

در این مقاله قصد داریم تاثیرات تورم در اقتصاد و زنگی مردم را به صورت اجمالی بررسی کنیم.

تاثیرات اجتماعی و فرهنگی تورم

شاید بتوان گفت یکی از بزرگ‌ترین تاثیرات تورم در اقتصاد، شکاف عمیقی است که بین گروه‌های مختلف معیشتی ایجاد می‌شود. در یک اقتصاد بیمار و تورم‌زده، گروه‌های پردرآمد و ثروتمند که عمدتا در بازارهای آزاد فعالیت می‌کنند و درآمد متغیر دارند، نفع بیشتری می‌برند و بر ثروتشان افزوده می‌شود.

در مقابل، افراد کم درآمد که طیف وسیعی از آن‌ها حقوق‌بگیر و با درآمد ثابت هستند روز به روز دارایی خود را از دست می‌دهند و به خط فقر نزدیک‌تر می‌شوند.

اما این مشکل تنها یکی از تاثیرات تورم در اقتصاد است. با نگاهی ریشه‌ای و بنیادی به مساله تورم واقعیت‌های تلخ دیگری نمایان می‌شوند.

در یک جامعه تورم‌زده، میزان جرم و جنایت به طرز فزاینده‌ای شدت می‌یابد. نبودن امکانات مالی مناسب و ناتوانی در هماهنگ کردن دخل و خرج در میان اقشار کم درآمد، ممکن است بسیاری را تنها برای گذران زندگی به سمت دزدی یا کارهای خلاف قانون بکشاند.

پایین آمدن سطح اعتماد عمومی و کاهش مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی به دلیل نداشتن انگیزه و ناتوانی در درآمدزایی یکی دیگر از تاثیرات تورم در اقتصاد و زندگی مردم است. در جامعه‌ای که تورم حرف اول را می‌زند، بسیاری از افراد نسبت به آینده شغلی خود بیمناک هستند و به دلیل هراس و نگرانی در ناتوانی تامین نیازهای صرفا خوراکی خود به صف‌های طولانی و شتابزده خرید اجناس پناه می‌برند که همین موضوع می‌تواند عامل دیگری در از بین بردن سرمایه اندکشان باشد.

تورم هدف ۲۲ درصدی

بالا رفتن بی رویه نرخ تورم در ماه‌های گذشته که به عقیده بانک مرکزی ناشی از مسائل مختلفی مانند کسری بودجه، تحریم‌های سخت و افزایش بیمارگونه نرخ ارز بیان شده است، این نهاد را بر آن داشته است تا در بیانیه‌ای از هدفگذاری نرخ تورم با دامنه ۲۲ درصد در بازه زمانی یک ساله خبر دهد.

در این بیانیه آمده است که با خروج آمریکا از برجام در نیمه دوم سال ۹۶ و افزایش تحریم‌ها علیه ایران، اقتصاد ایران روند افسارگسیخته‌ای از بالا رفتن نرخ تورم را تجربه کرده است که البته عوامل دیگری مانند کاهش مبادلات بین‌المللی و مالی و همچنین مسائل مختلفی در زمنیه واردات مواد اساسی و ارز نیمایی هم به این بیماری اقتصادی دامن زده است.

شوک بزرگ و ضربه آخر به اقتصاد هم ویروس کرونا بود که از پایان سال گذشته نه تنها ایران بلکه تمام جهان را تحت تاثیر قرار دارد و بسیاری از سیستم‌های مالی کشورهای مختلف را تا مرز فلج شدن پیش برد.

در بیانیه جدید بانک مرکزی، اشاره شده است که با وجود تمام این مشکلات، کشور توانسته است شوک بزرگ ناشی از کرونا را تا حدودی پشت سر بگذارد و با بهبود قیمت جهانی نفت، بارقه‌های روشنی در اقتصاد ایران هم به چشم می‌خورد.

طبق چشم‌اندازی که بانک مرکزی ارائه کرده است نرخ تورم در سال جاری تا اندازه زیادی پایین می‌آید و با مدیریت هدفمند نقدینگی، سایه تورم و تاثیرات تورم در اقتصاد کمرنگ‌تر خواهد شد. بانک مرکزی در این بیانیه متعهد شده است که آخرین اخبار مربوط به فعالیت‌های خود در بازار پولی و مالی را برای کاهش  تورم تا میزان ۲۲ درصد به صوت ماهیانه در اختیار عموم قرار دهد که این عمل می‌تواند کمک شایانی به تحقق هدف تورم ۲۲ درصدی کند.

صندوق قرض الحسنه خانوادگی و تورم

حال نکته مهمی که در این اقتصاد بیمار مطرح می‌شود این است که مردم عادی که هر روز بیشتر از روز قبل سرمایه خود را تحت تاثیرات تورم در اقتصاد از دست می‌دهند چه راهی برای حفظ سرمایه خود دارند.

شاید پاسخ دقیق و درستی برای این سوال وجود نداشته باشد زیرا هر چقدر هم که برای حفظ سرمایه خود تلاش کنید باز هم تورم از شما جلوتر است.

برای مثال شما قصد دارید که در چند ماه آینده ماشینی تهیه کنید که قیمت آن پنجاه میلیون تومان است و پنج ماه نیاز دارید تا این مبلغ را آماده کنید.

بعد از گذشت پنج ماه، قیمت آن ماشین به خاطر بالا رفتن نرخ تورم  هفتاد میلیون تومان شده و شما همچنان از خریدن ماشین ناتوانید.

سرمایه‌گذاری در بانک هم نه تنها سودی به شما نمی‌رساند بلکه با توجه به نرخ بسیار پایین سود بانک نسبت به تورم، عملا سرمایه شما را کاهش می‌دهد. گرفتن وام از بانک هم به دلیل بهره‌هایی که به آن تعلق می‌گیرد کمکی به جلو افتادن از نرخ توررم به افراد نمی‌کند.

اما همیشه راه‌های بهتری هم وجود دارند.

ایده‌ای که در چند سال گذشته بین خانواده‌ها و افراد فامیل مطرح شده صندوق‌های قرض‌الحسنه خانودگی است که افراد عضو صندوق با گذاشتن ماهیانه مبلغ مشخصی در صندوق و قرعه‌کشی در آخر هر ماه، می‌توانند مبلغ قابل توجهی را بدون ضامن و موانع آزاردهنده بانکی دریافت کنند. مبلغی که می‌تواند در اقتصاد تورم‌زده به عنوان سرمایه در اختیار افراد قرار گیرد و شاید بخشی از مشکلات مالی خانواده‌ها را حل کند.