در سالهای میانه دهه ۱۳۸۰ شمسی دولت تصمیم گرفت تا شرکت‌های تحت مالکیت خود را با مردم و اقشاری که از درآمد پایین‌تری برخوردار هستند شریک شود. دولت در آن سال‌ها بخشی از شرکت‌های مشخص که شامل ۴۹ شرکت بود را در بین ۴۹ میلیون نفر از شهروندان ایرانی به صورت سهام عدالت تقسیم کرد. مطمئنا بسیاری از شما این سوال در ذهنتان وجود دارد که سهام عدالت چیست و چگونه شکل گرفت. ما در این مقاله از سایت ضامن قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم و ننکات مهم درباره سهام عدالت را بیان کنیم.
اگر بخواهیم ساده‌تر این موضوع را بیان کنیم، باید بگوییم واگذاری این سهام در اصل یک نوع یارانه است. این یارانه برای بهتر شدن رفاه حال اقشار کم درآمد جامعه در دولت نهم پایه گذاری شد. خوشبختانه این طرح طی سالهای اخیر توسط بخش‌های مختلف دولتی و مردمی مورد حمایت قرار گرفت.
هدف شکل گیری سهام عدالت
یکی از نکات مهم درباره سهام عدالت را می‌توان هدف از شکل گیری آن دانست:
استقلال مالی در بین خانواده‌های نیازمند و کمتر شدن حمایت‌های مالی دولت به آن‌ها
یک حرکت بزرگ و سریع در روند خصوصی سازی که به واسطه واگذار کردن شرکت‌های دولتی شکل می‌گیرد.
این روش برای واگذاری اموال دولت از روش‌های دیگر شفاف‌تر و سالم‌تر است.
کاهش دخالت‌های دولت در مدیریت بخش‌های صنعتی و اقتصادی و افزایش مشارکت مردم
تقسیم عادلانه سرمایه بین اقشار مختلف جامعه
مدیریت بخش‌های بزرگ مالی و صنعتی توسط بخش تعاون
روند شکل گیری سهام عدالت
روند شکل گیری سهام عدالت از جمله نکات مهم و موثر درباره سهام عدالت است. همانطور که می‌دانید برای خصوصی سازی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانونی وجود دارد که به نام اصل ۴۴ شهرت دارد. همین امر هم باعث شد تا دولت نهم در سال ۱۳۸۵ برای واگذاری ۸۰ درصد سهام کارخانه‌ها و بنگاه‌های بزرگ دولتی به بخش خصوصی یا همان بخش تعاون که در اصل مردم هستند اقدامی انجام دهد.
دلیل این اتفاق سرعت پایین خصوصی تا قبل از آن بود. تا قبل از این تصمیم تنها ۳ هزار میلیارد تومان از بخش‌های دولتی به قسمت خصوصی واگذار شده بود. اما ارزش سهام واگذار در همان عرضه اولیه خود چیزی حدود ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بود. این شرکتها، شرکت‌هایی مانند خودروسازی‌ها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه‌ها، مخابرات و نفت گاز را شامل می‌شد.
جهت شناسایی بخش‌هایی از جامعه که واجد شرایط دریافت سهام بودند دهک بندی صورت گرفت. برای این کار ۶ دهک را در نظر گرفتند که از کمترین درآمد به بالا مشخص شدند؛ لازم به ذکر است این دهک‌ها چیزی حدود ۴۲ میلیون نفر را در بر گرفت.
برای شروع توزیع سهام بین اقشار کم درآمد، ابتدا افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که بدون شغل بودند عرضه صورت گرفت. بعد از این برگه‌هایی که سهام عدالت نام داشت به مشمولان این طرح داده شد که ارزش آن‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان بود و بعد از آن به مبلغ ۱ میلیون تومان افزایش یافت.
واجدین شرایط دریافت سهام عدالت
از دیگر نکات مهم درباره سهام عدالت که باید عنوان کرد واجدین شرایط دریافت این سهام است. واجدین شرایط در دریافت سهام عدالت بصورت زیر می‌باشد:
افرادی که تحت پوشش کمیته امداد خمینی و سازمان بهزیستی هستند.
ساکنین روستاها و عشایر
کارگران فصلی ساختمانی
دیگر گروهای اقشار جامعه مانند خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب، خادمان مساجد.
کارمندان دولت، دستگاه‌های عمومی، بازنشستگان دولتی، کشوری و لشکری
نکته مهم طریقه استعلام سهام عدالت
برای گرفتن استعلام سهام خود باید در ابتدا وارد سامانه‌ای به نشانی www.samanese.ir شوید و کد ملی خود را بخش خواسته شده وارد کنید و در ادامه هم دیگر اطلاعات شخصی خود را وارد کنید تا بتوانید حساب کاربری خود شوید.
در صورتی که سهام به شما تعلق گیرد، صفحه‌ای برای شما به نمایش می‌آید که در آن موارد مربوط به سهام عدالت شما را نشان می‌دهد. این صفحه دارای ۷ بخش است.
ارزش سهام تخصیص یافته اولیه با توجه به بعد خانوار
همه مبالغ دریافتی توسط دولت از محل سود سهام
سودی که به صورت نقدی پرداخت شده است
ارزش قسط‌های تسویه شده
سودی که از تخفیف دو دهک اول به دست آمده است
باقیمانده ارزش اولیه سهام تخصیص یافته
دارایی مشمول
نحوه دریافت سود سهام عدالت
یکی از نکات مهم که جهت دریافت سود سهام باید در نظر بگیرید این است که؛ سهام مذکور مانند یارانه به حساب سرپرست خانوار واریز نمی‌شود و سود سهام هر فرد مستقیم به حساب خودش واریز می‌شود؛ به همین دلیل در زمان ثبت نام، هر عضو از خانواده به طور جداگانه شماره شبای حساب خود را در سامانه به ثبت می‌رساند.
همه سهام داران می‌توانند وضعیت سهام خود را از طریق سامانه مربوطه دنبال کنند؛ به این شکل میزان سود و دیگر شرایط سهام برای صاحبان آن مشخص است.
لازم به ذکر است که سود سهام عدالت در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ برای بار اول به دارندگان این سهام واریز شد و در مرادا ماه سال ۱۳۹۸ هم برای بار سوم این اتفاق افتاد.
ارزش سهام عدالت
یکی از نکات مهم دیگر درباره سهام عدالت ارزش آن است. ممکن است برای شما هم سوال باشد که ارزش سهام عدالت من چقدر است؟ چیزی حدود ۱۲ سال از شروع واگذاری سهام می‌گذرد و در این سال‌ها وضعیت این ۴۹ شرکت که سهام آن‌ها به مردم واگذار شد تغییرات زیادی رخ داد. ۳۵ شرکت از ۴۹ شرکت مذکور بورسی هستند. ارزش آن‌ها در زمان واگذاری چیزی حدود ۲۲۷ هزار و ۸۲۵ میلیارد ریال بود اما با گذشت زمان این ارزش به ۱۵۸۸ هزار و ۹۴۴ میلیارد ریال افزایش پیدا کرد.
لازم به ذکر است که ۱۴ شرکت دیگر غیر بورسی در هنگام واگذاری ۳۸ هزار و ۵۳۸ میلیارد ریال ارزش داشت که این ارزش در حال حاضر هم همین میزان است. ارزش کل شرکت‌های مذکور چیزی حدود ۲۰۰ هزار میلیار تومان است که با توجه به تعداد سهام داران سهم هر نفر مبلغی معادل ۵ میلیون تومان است.
نحوه فروش سهام عدالت
و در آخر نکته مهمی که وجود دارد درباره سهام عدالت نحوه فروش آن است. در اینباره باید بگوییم که دارندگان سهام از تاریخ ۶ خرداد ۱۳۹۹ می‌توانند به شعب بانک‌هایی که شماره آن را برای دریافت سهام داده‌اند بروند و فرم مربوط به واگذاری سهام را پر کنند. به این ترتیب آن‌ها می‌توانند ۳۰ درصد از سهام خود را به فروش برسانند.
لازم به ذکر است این مهلت در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد. بانک‌ها از تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۹۹ از طریق کارگزاری خود یا کارگزاری‌های طرف قرارد به تدریج اقدام به فروش این سهم‌ها می‌کنند. مبالغ را بر اساس توافق انجام شده به حساب صاحبان سهام واریز می‌کند.
جمع بندی
ما در این مقاله ما به سوالات مهم شما درباره سهام عدالت پاسخ دادیم و نکات مهمی را درباره این سهام بیان کردیم. در آخر باید بگوییم که زمان ثبت نام برای دریافت سهام عدالت به پایان رسیده است. به علت نبود سهامی برای واگذار کردن، دیگر مجوزهای قانونی برای ثبت نام افراد بیشتر وجود ندارد.
در صورتی که هرگونه شرایط جدید و ثبت نام افراد برای دریافت سهام صورت بگیرد توسط مراجع مربوطه و پایگاه‌های اطلاع رسانی دولتی به اطلاع عموم خواهد رسید.
